Buhari ve Buhara Valisi
Yusuf Yavuz
İmam Buharî rh.a. hazretleri, ömrünün son yıllarında Nişabur’a gitmiş ve orada hadis dersleri vermeye başlamıştı. Orada büyük bir iltifatla karşılanan büyük muhaddis, ne yazık ki bazı hasetçilerin onun aleyhinde tavır alıp huzursuzluk çıkartmaları yüzünden oradan ayrılıp Buhara’ya dönmüştü. Çocukluk dönemini öz vatanı Buhara’da geçiren İmam Buharî, ilim alıp vermek için nice şehirler dolaştıktan sonra ve kendi yurdundan kırk yıldan fazla bir ayrılık sonunda Buhara’ya dönmüş, yerli halk tarafından geçtiği yollara para ve şekerler saçılarak, büyük bir sevgi ve merasimle karşılanmıştır.
İmam Buharî rh.a. Buhara’da derslere başladıktan bir süre sonra Buhara valisinden bir teklif aldı. Vali Halid b. Ahmed, Buharî’nin “Sahihu’l-Buharî” ve “et-Tarihu’l-Kebir” isimli eserlerini sarayda özel olarak kendisine okutmasını istiyordu. İmam Buharî bu teklifi uygun görmedi ve valiye şu haberi gönderdi: “İlmi aşağılayamam, kimsenin ayağına da götüremem. Valinin ilme ihtiyacı varsa, halka açık derslere katılmak için mescide gelsin yahut evime şeref versin. Eğer halk arasına katılmaktan çekiniyorsa yetkili bir idareci olarak beni ders vermekten men edebilir. Bu da kıyamet günü benim için Allah katında bir mazeret olur. Çünkü ben Peygamber Aleyhisselam’ın: İlmini gizleyenin ağzına kıyamet günü ateşten bir gem vurulur, buyurduğunu bile bile ilmi herkesin istifadesinden esirgeyemem.”
Bu cevap üzerine vali ile Buharî arasında soğuk rüzgârlar esmeye başlamıştı ki, validen ikinci bir teklif geldi: Saray dışında ve mescidde valinin çocuklarına özel olarak ders vermesi isteniyordu. Fakat İmam Buharî derse katılmak isteyen diğer kişilere kapıyı kapayan bu teklife de yanaşmadı. Bunun üzerine vali, Buharî’nin Sünnet’e aykırı tavırları olduğunu iddia eden bazı muhaliflerden de destek alarak, Kur’an ve Sünnet yolundan hiç ayrılmayan bu muhterem alimi, öz vatanı Buhara’dan çıkmaya mecbur bıraktı. İmam Buharî pek üzgün ve kırgın olarak Buhara’dan Semerkand’a doğru yola çıktı. Giderken de “Allahım, bana yapmak istediklerini onlara da göster!” diyerek vali ve taraftarlarına beddua etti. Bir ay sonra vali de hakaretle Buhara’dan sürüldü. Valiye akıl veren fesatçılar ise çeşitli belalara uğradılar.
Tarîhu Bağdâd, 2/32; Tehzîbü’l-Kemâl, 24/464-466; Tâceddîn es- Sübkî, Tabakâtü’ş-Şâfiyyeti’l-Kübrâ (Beyrut 1999), 1/440-441
)
)
)
)
)
